وب سایت فرهنگی مذهبی مهدی الامم

بسم الله الرحمن الرحیم

قليان براي زنان زيان بارتر است

براساس قانون جامع كنترل دخانيات، عرضه قليان در رستوران‌ها، كافي‌شاپ‌ها و ساير اماكن عمومي به جز قهوه‌خانه‌ها ممنوع است اما روز‌به‌روز تعداد رستوران‌هايي كه قليان سرو مي‌كنند بيشتر مي‌شود و انگار همه عادت كرده‌اند وقتي كنار هم هستند يك قليان هم نياز است...

اين مساله بين زنان شيوع بيشتري دارد.

 اين روزها مسوولان نسبت به گرايش زنان به كشيدن قليان هشدار مي‌دهند.

نكته قابل‌توجه اينجاست كه قانون جامع كنترل دخانيات هنوز نه براي مسوولان و نه براي مردم جدي گرفته نشده و هر ساله در آستانه روزجهاني مبارزه با دخانيات، مسوولان از مفاد پروپيمان اين قانون حرف مي‌زنند اما اجرايي‌شدن آن هنوز هيچ ضمانت محكمي ندارد. 

پايين دستگيره در كافي‌شاپ نوشته شده از ارائه قليان به بانوان معذوريم! وارد كافي‌شاپ كه مي‌شوم، براي يك لحظه فضاي پر از دود كافي‌شاپ، چشمانم را مي‌سوزاند.

خيلي شلوغ است، ميز خالي هم وجود ندارد.

 اجازه مي‌گيرم و سر ميز چند دختر جوان مي‌نشينم.

دو دختر 22، 23 ساله روبروي هم نشسته‌اند و مشغول گپ‌ و شوخي هستند.

از حرف‌هايشان متوجه مي‌شوم امروز امتحانات‌شان تمام شده و براي رفع خستگي دور هم جمع شده‌اند.

چند دقيقه كه مي‌گذرد مريم گارسون را صدا مي‌زند و از او مي‌خواهد قليان را برايشان چاق كند.

مي‌پرسم: مي‌خواهيد قليان بكشيد؟ اين ‌بار سارا جواب مي‌دهد: اينقدر حال مي‌ده، من طعم سيب و هلويش را بيشتر دوست دارم، مي‌خواهي يك دود بزن! مي‌گويم:

 ضرر نداره؟ سارا جواب مي‌دهد: چه ضرري داره.

مثل سيگار كه نيست، توتونش از آب رد مي‌شود، خيلي حال آدم را خوب مي‌كند، تازه ارزان هم است. چند ساعت دور هم مي‌نشينيم، مي‌گوييم و مي‌خنديم همه‌اش 20-10 هزار تومان پول براي قليان مي‌دهي.

سارا در حالي كه قليان را دست به دست مي‌كرد تا دوستانش هم فيضي ببرند، دود را حلقه‌اي بيرون مي‌دهد و مي‌گويد: تا حالا قليان نكشيدي؟ مي‌گويم: نه خيلي دوست ندارم.

 مريم مي‌گويد: قليان را همه دوست دارند، حتي مامان و باباي من هر موقع مهمان داريم، يك قليان مخصوص نعنايي چاق مي‌كنند و كلي با مهمان‌ها لذت مي‌بريم.

 سارا وسط حرفش مي‌پرد و مي‌گويد: راست مي‌گويد مامان من هم به من سفارش كرده، سيگار نكشم ولي قليان اشكالي ندارد.

نيم ساعتي در دود قليان نشستم و تنها به خوردن يك ليوان آب پرتقال بسنده كردم.

وقتي داشتم خداحافظي مي‌كردم، سارا گفت:

حالا يك قل مي‌زدي، شايد خوشت مي‌آمد با لبخند تلخي نگاهش كردم و از كافي‌شاپ بيرون آمدم... 

گرايش زنان به قليان بيشتر شده

3 تا 5 درصد دختران در سال‌هاي اول دانشگاه و 6 تا 8 درصد در سال‌هاي آخر تحصيل خود كشيدن سيگار را آغاز كرده اند و 28 درصد دختران جوان نيز قليان مي‌كشند.

اين آمارها را دکتر محمدرضا مسجدي، دبيركل جمعيت مبارزه با استعمال دخانيات در نشست خبري روزجهاني دخانيات بيان كرد.

اما دكتر كاظم ندافي مديركل سلامت محيط و كار وزارت بهداشت اين آمارها را مربوط به تهران مي‌داند و در گفت‌وگو با سلامت مي‌گويد:

 براساس بررسي‌هاي انجا‌‌م‌شده در سيستم نظارت بيماري‌هاي غيرواگيردرسال 88، 3/22 درصد مردان و 2/1 درصد زنان بالاي 15 سال گه گاه سيگار مي‌كشند و 58/24 درصد مردان و 25/3 درصد زنان در كنارسيگاراز ساير مواد دخاني مانند قليان استفاده مي‌كنند.

دكتر ندافي با بيان اينكه روند مصرف سيگار در جامعه از سال 84 نزولي بوده ولي در زنان در سا‌ل‌هاي اخير تا حدودي افزايش‌يافته ادامه مي‌دهد:

 19/22 درصد مردان و 67/2 درصد زنان بالاي 15 سال به صورت روزانه در كنار سيگار ساير مواد دخاني يعني قليان مي‌كشند.

 اين در حالي است كه براساس بررسي وضعيت استعمال دخانيات بين نوجوانان 13 تا 15 سال در سال 86 مشخص شده درصد افراد سيگاري از 2 درصد به 3 درصد افزايش و درصد مصرف‌كنندگان ساير مواد دخاني (عمدتا قليان) از 1/12 درصد به 1/26 درصد افزايش داشته است.

خطرات مصرف قليان

خديجه محصلي كارشناس مسوول برنامه كنترل دخانيات وزارت بهداشت درباره مضرات قليان به خصوص براي زنان به سلامت مي‌گويد:

مصرف‌كنندگان قليان در هر وعده مصرف 50 تا 200 پك مي‌زنند كه هر پك حاوي 15/0 تا يك ليتر دود است.

محصلي با بيان اينكه توتون و تنباكوي استفاده‌شده در قليان از نازل‌ترين و خطرناك‌ترين انواع توتون و تنباكوست، ادامه مي‌دهد:

خطر انتقال بيماري‌هاي عفوني مانند هپاتيت و سل از طريق قليان به اثبات رسيده و چاقي شكمي يكي از عوارض شايع مصرف قليان است كه مي‌تواند عامل بروز ديابت، فشارخون بالا و بيماري‌هاي قلبي عروقي باشد.

 از سوي ديگر مونواكسيدكربن، فلزات سنگين و تركيب‌هاي شيميايي سرطان‌زاي موجود در دود قليان در مقايسه با سيگار به مراتب بيشتر و آثار آن هم براي مصرف‌كننده و هم براي كساني كه در معرض دود تحميلي‌ قليان هستند بيشتر خواهد بود.

دكتر محمدرضا معدني، عضو كميته كشوري مبارزه با دخانيات نيز در مورد كشت ميكروب‌هاي موجود در قليان كه در بيمارستان مسيح دانشوري انجام شده به سلامت مي‌گويد:

ما در بيمارستان‌ مسيح دانشوري ميكروب‌ها و قارچ‌هايي كه در تنباكو و قليان موجود است؛ كشت داديم كه مشخص شد ميكروب‌ كوكسي‌ها و قارچ آسپرژيلوس در آن موجود است.

اين ميكروب‌ها و قارچ‌ها در هر بار پك‌زدن با حرارت وارد محفظه آب مي‌شوند و بخار آب به ميكروب‌ها مي‌چسبد و از طريق هر دم، ميكروب‌ها و قارچ‌ها وارد ريه مي‌شوند، در حالي كه برخي افراد تصور مي‌كنند محفظه آب مانند فيلترعمل مي‌كند.

آن‌گونه كه دكتر معدني توضيح مي‌دهد اين ميكروب‌ها و قارچ‌ها مي‌توانند عاملي براي بروز ناهنجاري‌هاي تنفسي، سرطان ريه، حنجره و كليه باشند و در بدن ضايعه‌هايي ايجاد كنند كه به مرور زمان زمينه را براي ابتلا به سرطان فراهم مي‌كنند.

دکتر شيرين نيرومنش متخصص زنان و زايمان نيز به خبرنگار سلامت مي گويد:

 قليان روي هورمون هاي جنسي تاثير مي گذارد و ميزان هورمون هاي استروژن را کاهش مي دهد.

در زمان بارداري شانس ابتلا به ديابت، زايمان زودرس و اختلال رشد جنين در زناني که قليان مي کشند بيشتر مي شود.

 اين استاد دانشگاه علوم پزشکي تهران تاکيد مي کند:
زناني که قصد بارداري دارند از چند ماه قبل نه تنها نبايد قليان بکشند که نبايد در معرض دود قليان هم قرار بگيرند.

قانوني كه هنوز اجرا نشده

سال 85 يعني حدود 6 سال پيش قانون جامع كنترل دخانيات با راي بالاي مجلس شوراي اسلامي به تصويب رسيد.  

اين قانون واقعا جامع است، چون تمام جنبه‌هاي مختلف مبارزه با دخانيات از قبيل ممنوعيت آن در اماكن عمومي، اداره‌ها، سازمان‌ها و...

تا اقدام‌هاي پيشگيرانه دستگا‌ه‌هاي مختلف و ممنوعيت عرضه دخانيات در دكه‌هاي روزنامه‌فروشي براي افراد زير 18 را دربرمي‌گيرد اما از آن سال تاكنون اين قانون نه تنها اجرايي نشده بلكه هيچ ‌كس آن را جدي هم نگرفته است.

دكتر معدني كه مشاور عالي سلامت مواد دخاني و مخدر كميسيون بهداشت و درمان مجلس نيز است با انتقاد از اجرايي‌نشدن اين قانون به سلامت مي‌گويد:

 مسوول اجراي قانون جامع كنترل دخانيات، تنها وزارت بهداشت نيست بلكه وظايف ساير ارگان‌ها و دستگاه‌ها در اين قانون مشخص شده است.

 8 ماه است كه كميته كشوري مبارزه با دخانيات تشكيل جلسه نداده.

علاوه بر آن ساير وزارتخانه‌ها نيز بايد در اين جلسه‌ها شركت كنند.

مثلا 8 ماده اين قانون مربوط به قوه قضاييه است، اما نماينده قوه قضاييه در اين جلسه‌ها شركت نمي‌كند. اين مساله نشان مي‌دهد كه مسوولان باور ندارند قليان بايد جمع شود!

دكتر معدني باز هم صحبت‌‌هايش را با انتقاد ادامه مي‌دهد:

اولين اقدام براي مبارزه با دخانيات جمع‌آوري آن در اماكن عمومي است.

 در حال حاضر در خواروبارفروشي‌ها و سوپرماركت‌ها انواع سيگار به راحتي يافت مي‌شود.

دكه هاي روزنامه‌فروشي‌ براساس قانون نبايد به افراد زير 15 سال سيگار بفروشند اما اين قانون اجرا نمي‌شود.

 از سوي ديگر قليان به راحتي در دسترس همه قرار دارد و از رستوران‌ گرفته تا سفره‌خانه و كافي‌شاپ قليان براي مشتريانشان چاق مي‌كنند، بنابراين زماني كه قانون اجرا نمي‌شود، مردم دچار دوگانگي و تضاد مي‌شوند و تصور مي‌كنند قليان بي‌ضرر است.

وي اعتقاد دارد تا سال 2050 كشورهاي پيشرفته بايد مصرف قليان و سيگار را به صفر برسانند اما در كشور ما هر روز انواع گوناگون قليان با طعم‌هاي مختلف وارد بازار مي‌شود.

 جوانان و زنان نيز روز‌به‌روز بيشتر استقبال مي‌كنند؛ بنابراين براي آنكه بتوانيم باور مردم را به قليان تغيير دهيم بايد تدابير اجتماعي و فرهنگي گسترده‌اي را در جامعه آغاز كنيم تا اگر قليان در سطح عرضه جمع شد، مردم آن را داخل خانه‌ها نبرند.

زنان براي دورهم ‌بودن قليان مي‌كشند

گرايش زنان به خصوص زنان تحصيلكرده به كشيدن قليان در ساعت‌هاي بيكاري و تفريح و مهماني زياد شده است.

جالب است بدانيد در نيمه دوم سال 90 پژوهشي در بنياد علوم رفتاري در مورد علت گرايش زنان و جوانان به قليان انجام شده است.

دكتر مجيد ابهري، متخصص علوم رفتاري در مورد اين تحقيق به سلامت مي‌گويد:

 اين پژوهش بين دختران 16 تا 25 سال و در محدوده دركه، فرحزاد و دربند انجام گرفته است.

 نتايج اين پژوهش‌ نشان داد، علت اصلي گرايش آنها به قليان تفريح و سرگرمي است.

 همچنين آنها اظهار داشتند قليان كشيدن بهترين وسيله براي گپ‌زدن و دورهم‌بودن است و براي آنكه نشان دهند در اين زمينه از پسران كمتر نيستند، قليان مي‌كشند.

در اين پژوهش رفتاري زنان در پاسخ به اين سوال كه از مضرات قليان اطلاع داريد بيان داشتند، هفته‌اي يكي دو بار قليان مي‌كشند و اين ميزان ضرر چنداني براي سلامتشان ندارد و زماني كه پرسيده شده بهتر نيست تفريح ديگري انتخاب كنيد زنان پاسخ دادند، شما براي 3 ساعت دورهم‌بودن چه تفريحي پيشنهاد مي‌دهيد؟

دكتر ابهري اعتقاد دارد بيكاري، نداشتن تفريح مناسب و كمبود اعتماد به نفس اجتماعي در زنان و رقابت با مردان مهم‌ترين دلايل گرايش زنان جوان به قليان است.

به گفته اين روان‌شناس و آسيب‌شناس اجتماعي دليل ديگري كه زنان به قليان روي آورده‌اند اين است كه مورد تمسخر دوستان خود قرار نگيرند.

 بسياري از دختران حتي قليان دست گرفتن را بلد نيستند اما براي آنكه از قافله عقب نمانند، كم‌كم به قليان كشيدن عادت مي‌كنند.

 از سوي ديگر در اين پژوهش مشخص شده اكثر دختران جوان با اطلاع خانواده خود قليان مي‌كشند. والدين‌شان هيچ مخالفتي با اين موضوع ندارند، اما در مقابل با سيگار كشيدن فرزندشان مخالف هستند. اين رفتار دوگانه خانواده‌ها باعث مي‌شود جوانان تصور كنند قليان بي‌ضرر است. 

براي قليان جايگزين معرفي كنيد

اگر جوان هايي ماند مريم و سارا كه در اول گزارش در مورد آنها صحبت كرديم، به كافي‌شاپ نمي‌رفتند چند گزينه ديگر برايشان وجود داشت؟ دكتر ملك‌افضلي رييس پژوهشكده سلامت خانواده در گفت‌وگو با سلامت در مورد راه‌هاي مقابله با گسترش قليان بين جوانان به خصوص زنان اعتقاد دارد بايد هجمه آموزشي و تبليغات گسترده را در جامعه عليه دخانيات شروع كنيم و يك تعهد سياسي قوي بايد از اين اقدام حمايت كند.

 در مدارس، مساجد، اداره‌ها، سازمان‌ها و رسانه‌ها، بايد مدام از مضرات دخانيات به خصوص قليان صحبت شود.

 هنرمندان نقش تعيين‌كننده‌اي در آموزش به مردم ايفا مي‌كنند.

 در حقيقت برنامه‌هاي آموزشي بايد در قالب نمايش فيلم، سريال و پيامهاي جذاب و كوتاه تهيه شود تا بيشترين تاثير را داشته باشد.

همچنين لازم است با وضع قوانين و مقررات بازدارنده، دسترسي مردم به قليان و سيگار كم باشد.

مهم‌ترين و آخرين راهكار در مورد جلوگيري از گسترش مواد دخاني مانند قليان اين است كه جايگزين‌هاي مناسبي براي آن معرفي كنيم.

 در واقع نمي‌توان جوانان را از قليان منع كرد، اما تفريح‌هاي مناسبي به جاي آن در نظرنگرفت.

معمولا زنان و دختران جوان براي دورهم‌بودن يك سرگرمي مي‌خواهند كه قليان را انتخاب مي‌كنند در صورتي كه اگر جايگزين‌هاي سالم و مناسبي برايشان تعريف شده باشد، شايد هرگز سراغ قليان نروند.